Tajemnica zawodowa – czym jest i kogo obowiązuje?
W niektórych zawodach możemy zetknąć się z pojęciem tajemnicy zawodowej. Do jej dotrzymania może zobowiązać nas kodeks etyki zawodowej poszczególnych profesji, a także aneks do umowy o pracę w danej firmie. Warto wiedzieć więc dokładnie, co kryje się za tym określeniem.
Czym jest tajemnica zawodowa?
Tajemnica zawodowa to informacja pozyskana w trakcie wykonywania danego zawodu, czy też pełnienia obowiązków służbowych, ujawnienie której mogłoby przyczynić się do szkody na rzecz osoby trzeciej (pacjenta, klienta, interesanta) lub firmy, w której jesteśmy zatrudnieni. Zakres informacji poufnych objętych tajemnicą zawodową oraz konsekwencje jej złamania regulują Kodeks karny oraz kodeksy/przepisy poszczególnych zawodów
i przedsiębiorstw.
Kogo obowiązuje tajemnica zawodowa?
Tajemnica zawodowa obowiązuje przede wszystkim zawody zaufania publicznego, czyli te mające wysokie znaczenie społeczne, wymagające – oprócz kwalifikacji zawodowych, także tych moralnych i etycznych. Mamy wszak tu do czynienia ze służbą na rzecz drugiego człowieka, któremu gwarancja dyskrecji zapewnia poczucie bezpieczeństwa i wolności. Do zachowania tajemnicy zawodowej zobowiązani są więc między innymi:
- lekarze,
- pielęgniarki,
- farmaceuci,
- lekarze psychiatrzy,
- psychologowie,
- sędziowie,
- prokuratorzy,
- adwokaci,
- radcy prawni,
- notariusze,
- komornicy,
- dziennikarze,
- żołnierze zawodowi,
- biegli rewidenci,
- maklerzy giełdowi
- rzeczoznawcy majątkowi,
- pracownicy banków,
- pracownicy poczty.
W firmach i przedsiębiorstwach nakaz nierozpowszechniania informacji poufnych wymusza na pracownikach umowa lojalnościowa. Pracodawca ściśle określa w niej obszar informacji, które dla dobra instytucji należy zachować w tajemnicy. Zazwyczaj są to:
- informacje techniczne,
- informacje technologiczne,
- informacje organizacyjne,
- bazy klientów,
- ceny produktów/usług.
Ogół tych danych nazywamy tajemnicą przedsiębiorstwa.
Zwolnienie z tajemnicy zawodowej
W sytuacjach nadzwyczajnych dochodzi niekiedy do zwolnienia z obowiązku tajemnicy zawodowej.
Żądać tego może wyłącznie sędzia lub prokurator, w sytuacji, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości i mogąc pozytywnie wpłynąć na toczące się postępowanie, co ściśle określa Kodeks postępowania karnego (Art. 180, §1).
Przeczytaj także: Pisanie ekspresywne – co to jest i jakie niesie korzyści?
Sytuacja zagrożenia życia lub zdrowia może być powodem odstąpienia lekarza od zachowania w sekrecie informacji poufnych pacjenta. Nie złamiemy tajemnicy zawodowej także wtedy, kiedy chory sam wyrazi zgodę na ujawnienie stanu swojego zdrowia, wyników badań itd., a także po śmierci pacjenta, chyba że nie wyrażą na to zgody osoby mu najbliższe.
Konsekwencji ujawnienia tajemnicy zawodowej unikniemy również, gdy w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych wejdziemy w posiadanie informacji o popełnieniu lub planowaniu czynu zabronionego, czyli przestępstwa (Kodeks karny Art. 240 §1).
Złamanie tajemnicy zawodowej
Ignorowanie obowiązku dyskrecji to wysoce nieetyczne postępowanie. W zależności od rodzaju ujawnionych informacji i konsekwencji, które niesie to dla osoby trzeciej lub przedsiębiorstwa, za złamanie tajemnicy zawodowej grozi odpowiedzialność:
- zawodowa – zawieszenie/pozbawienie praw do wykonywania zawodu, degradacja lub zwolnienie dyscyplinarne;
- karna – określona w Kodeksie karnym (Art. 266) o karze grzywny lub pozbawienia wolności do lat 3;
- cywilna – zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, którego poszkodowany może dochodzić w sądzie, w pozwie cywilnym.
Tajemnica zawodowa – podsumowanie
Tajemnica zawodowa stanowi podstawę prawidłowego wykonywania zawodów zaufania społecznego. Jest też gwarancją bezpieczeństwa i uczciwej konkurencji dla firm i przedsiębiorstw. To w równym stopniu przywilej, jak i obowiązek. Dla dobra całego społeczeństwa, mając na uwadze zarówno obowiązujące przepisy, jak i zasady moralne i etyczne obowiązkiem każdego jest więc jej bezwzględne przestrzeganie.
Autor tekstu: Alicja Polak